Ontwikkeling robotica biedt Nederland kansen

Robotica Zelfrijdende auto’s op de Maasvlakte bij Rotterdam. Een robot die in een verzorgingshuis oefeningen doet met bewoners…

Dat zijn twee al bestaande voorbeelden van de toepassing van robotica. “Deze ontwikkeling is niet meer te stoppen”, zegt prof. Stefano Stramigioli van de Universiteit Twente. Hij is voorzitter van RoboNED, het Nederlandse roboticaplatform voor bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke instellingen.

Het vakgebied van de robotica, oftewel de inzet van robots om allerlei taken te doen, stamt uit het midden van de vorige eeuw. De industrialisatie heeft een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van het vakgebied. “Maar later zakte de aandacht een beetje weg”, zegt
Stramigioli. “Zo’n tien jaar geleden leefde het weer op. Bill Gates voorspelde in een artikel in 2007 dat robotica in de toekomst in alle huizen aanwezig zal zijn. De Europese Commissie heeft met het programma FP7 de afgelopen jaren veel in robotica geïnvesteerd.”

Allerlei doeleinden

Via de markt voor mobiele telefonie is veel ICT-techniek beschikbaar gekomen. Bovendien zijn toepassingen goedkoper geworden. Dat maakt de weg vrij om robots te ontwikkelen voor allerlei doeleinden. “Robotica is de belangrijkste technologie om maatschappelijke problemen op te lossen”, vindt Stramigioli. “Zo zullen er op termijn niet voldoende mensen zijn om voor ouderen te zorgen. De verwachting is dat robotica vooral in de zorg sterk zal toenemen.”

De ontwikkeling van robotica biedt Nederland veel kansen. Technologie is essentieel voor de ontwikkeling van toepassingen en ons land heeft een aantal sterke bedrijven in de High Tech markt. “De potentie is hier hoog”, verklaart Stramigioli. “Toch zie ik dat die wereld nog afwachtend is. Er zijn al wel een aantal successen geboekt, bijvoorbeeld met robotstofzuigers en robots voor operaties in ziekenhuizen. Maar over het algemeen wil men als bedrijf niet de eerste zijn met grote investeringen.”

Niet alleen in de zorg, maar ook in de industrie zijn er veel mogelijkheden. Stramigioli noemt als voorbeeld inspectie van gasleidingen door robots of het verkennen van de zeebodem bij boringen. “Vroeger was de technologie daarvoor erg ingewikkeld en duur, maar dat ligt nu heel anders. Robots zullen steeds meer worden ingezet om gevaarlijke of moeilijke plaatsen te bereiken.”

Acceptatie

Maar ook in gewone huishoudens zal robottechniek steeds meer doordringen. Dat is voor veel mensen misschien wel wennen. “Met RoboNED zetten we ons ook in om de sociale acceptatie van robotica te stimuleren”, zegt Stramigioli. “Veel mensen vinden robots nog eng, vanwege films en verhalen over bijvoorbeeld robots voor militaire doeleinden of science fiction over cyborgs. Daarom is het belangrijk om vooral de positieve kanten van deze ontwikkeling te benadrukken. Robots zijn er in vele soorten en maten en kunnen voor veel mensen heel nuttig zijn. Bijvoorbeeld de robotstofzuiger of grasmaaier is al wel geaccepteerd. Zo zal de toepassing van robottechniek en mobiele systemen in huis en in het dagelijks leven steeds gewoner worden. De kwaliteit ervan zal toenemen en de kosten zullen verder dalen.”

In supermarkten zullen apparaten komen voor bijvoorbeeld het verplaatsen van goederen, in de industrie voor onder meer inspectie- en servicetaken, en in de zorg voor bijvoorbeeld de begeleiding van ouderen in het dagelijks leven.

Stramigioli denkt dat Nederland vooral kan profiteren van de sterke positie in systeembouw. “Ik denk dat we meer kunnen investeren in semi-autonome systemen, waarin langzaamaan meer ‘intelligentie’ wordt ingebouwd. Net zoals je een mobiele telefoon koopt waarop je vervolgens steeds meer apps download.”

Om dit alles een goede kans te geven, is het wel nodig dat bedrijven een visie hierover hebben en dat een aantal spelers een leidende rol gaan vervullen in de markt. “Net zoals Tesla de markt voor elektrische auto’s heeft veranderd. Zo heeft ook de roboticamarkt een paar grote trekkers nodig. Dan zal die markt meer body krijgen. En liggen er grote kansen voor Nederland om een belangrijke speler te zijn in de wereldwijde robotica.”

Definitie

Het woord ‘robot’ werd voor het eerst gebruikt door de Tsjechische schrijver Karel Čapek in zijn toneelstuk R.U.R. (Rossum’s Universele Robots, 1920). Het is afgeleid van het Tsjechische woord robota, dat ‘werk’ of ‘verplichte arbeid’ betekent.

Feitelijk zijn de eerste ‘robots’, geautomatiseerde systemen, al van voor de jaartelling. De Griekse wiskundige en technicus Heron heeft tientallen geautomatiseerde systemen ontwikkeld. Het waarschijnlijk bekendste voorbeeld uit latere eeuwen is de zogenoemde humanoïde robot van Leonardo da Vinci die omstreeks 1495 is beschreven.
De bekendste toepassingen van moderne robots zijn de geautomatiseerde systemen binnen de automobielindustrie. Lasrobots worden sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw op grote schaal in de industrie ingevoerd om vooral de saaie en inspannende werkzaamheden van de mens over te nemen. Bovendien zijn machines in staat om 24 uur per dag zonder onderbrekingen te werken, wat weer leidt tot kostenbesparingen en productiever werken.

Onduidelijk

De definitie van een robot is onduidelijk. Waar eindigt en waar begint een geautomatiseerd systeem ‘robot’ te heten? Wie je ook vraagt, een eenduidig antwoord krijg je niet, ook niet van RoboNed. Wordt een geautomatiseerd systeem een robot op het moment dat het meer dan één taak kan worden uitgevoerd? Wat is de definitie van die taak? Nemen we als voorbeeld een zorgrobot die als taak heeft het leven van de mens te vergemakkelijken: één taakomschrijving, maar bestaande uit meerdere mogelijkheden en faciliteiten. Is een lasrobot in een fabriek een robot of is het een geautomatiseerde productie-eenheid? Valt een chirurgische robot onder de term of gaat het om een haptisch hulpmiddel waarmee de chirurg nauwkeuriger en beter kan opereren?