3 Deskundigen over de invloed van high tech

Jasper Wesseling
Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie ministerie van Economische Zaken

“Innovatie en vernieuwing wordt niet bepaald vanuit Den Haag, dat doen de vele ondernemers die Nederland rijk is”, stelt Jasper Wesseling, plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie binnen het ministerie van Economische Zaken. Het kabinet stimuleert innovatie met verschillende fiscale regelingen voor ondernemers. Om onderzoek en ontwikkeling te stimuleren zijn onder andere de belastingmaatregelen als de Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk (WBSO), de research en development aftrek (RDA) en de innovatiebox in het leven geroepen. De WBSO richt zich hierbij op R&D-loonkosten. De RDA op de overige R&D-kosten en –investeringen. De innovatiebox geeft belastingkorting op uit innovaties voorkomende winst. “De RDA is opgezet op verzoek van de topsectoren zelf en kent dit jaar een goed begin”, zegt Wesseling. “Sinds de start van de regeling op 1 mei dit jaar heeft Agentschap NL bijna 23.000 RDA-aanvragen ontvangen.” Met de toevoeging van de RDA heeft Nederland nu een compleet pakket van fiscale maatregelen, dat volgens Wesseling laagdrempelig is. Zijn vertrouwen in de maatregelen is groot. “De WBSO is al een aantal keren geëvalueerd, waarbij bleek dat deze regeling effectief is en aantoonbaar additionele private investeringen uitlokt. Daarnaast blijkt uit internationale vergelijkingen dat Nederland een gunstig fiscaal klimaat heeft voor innovatieve ondernemers.”

Onderzoekscentrum

In de kamerbrieven over het bedrijfslevenbeleid staan volgens Wesseling mooie voorbeelden hoe de WBSO en de innovatiebox een rol hebben gespeeld bij het opzetten van nieuwe innovatiecentra in Nederland. Een daarvan is het voorbeeld van voedingsbedrijf Heinz, dat in Nijmegen haar grootste onderzoekscentrum buiten de Verenigde Staten bouwt. Maar hij benadrukt ook de toegankelijkheid voor het mkb. In 2011 waren er bijvoorbeeld circa 20.000 gebruikers van de WBSO, waarvan maar liefst 97 procent mkb’ers. “Zeker ook voor starters is de WBSO erg interessant”, zegt Wesseling. “In totaal gaat zo’n 70 procent van het budget van de regeling naar het mkb.”

Regeerakkoord

Het Nederlandse bedrijfsleven mag de komende tijd rekenen op commitment van de overheid. Het Topsectorenbeleid wordt onder het nieuwe kabinet voortgezet. Wel is er een verschuiving te zien in het nieuwe regeerakkoord. Wesseling: “Uit het regeerakkoord blijkt dat er meer geld komt voor de Topconsortia voor kennis en innovatie en de aansluiting op de innovatie-agenda van de Europese Unie. Er is wat minder geld beschikbaar voor het fiscale pakket – de WBSO, Innovatiebox en RDA – maar weer meer voor fundamenteel onderzoek.”

Theo Hoen
CEO van Marel

Welke betekenis hebben high tech innovaties voor de voedselindustrie? Theo Hoen is CEO van Marel, een Nederlands bedrijf dat machines ontwerpt voor de voedselverwerkingsindustrie. Hij vertelt over de high tech factor in deze branche. De voedselverwerkingindustrie heeft niet het imago bol te staan van de high tech, erkent Hoen. “Maar als je kijkt naar de machines is dat absoluut wel het geval. Zo worden voor het wegsnijden van vet van de zalm messen gebruikt die door camera’s worden aangestuurd. Of neem de machine voor het verwijderen van de ingewanden van een kip. Er gaan 12.000 kippen per uur door een machine en de nauwkeurigheid van het werk moet 99 procent zijn. Dat zijn dus behoorlijk ingenieuze apparaten.”

Een ander voorbeeld zijn de geavanceerde 3D-computermodellen die worden ingezet voor het in kaart brengen van de luchtstromen in de ovens. “Die ovens verwarmen 2000 kilo product per uur, waarbij elk product op dezelfde manier behandeld moet worden. Daarvoor moeten luchtsnelheid, vochtigheid en temperatuur dus zeer goed op elkaar afgestemd zijn. Op iedere plek in de oven moeten dezelfde condities gelden.”

Duurzaam

“Hoewel we het veel te weinig als zodanig verkopen, zijn veel van de innovaties gericht op duurzaamheid”, vervolgt Hoen. “Kippen gaan traditioneel in een bak warm water, alvorens hun veren worden verwijderd. Onlangs hebben we een technologie ontwikkeld om hiervoor stoom te gebruiken. Daarmee kan 75 procent water en 50 procent energie bespaard worden.” Het technische aspect zit in de positionering van kip en geblazen lucht. “Je kunt dit niet doen met een simpel stoomkabinet; je moet er ervoor zorgen dat die kip overal, dus bijvoorbeeld ook onder de vleugels, door de stoom geraakt wordt.” Ook de nagestreefde rendementsverbeteringen waar bijvoorbeeld de cameratechnieken zich op richten, raken in feite de duurzaamheid: er gaat minder vlees of vis in het proces verloren.Verder worden de innovaties gebruikt voor manbesparing, waarmee de baan voor werknemers minder zwaar wordt, of voor kwaliteitsverbeteringen als verbeterde houdbaarheid of vermalsing van het vlees.

Terugverdientijd

De high tech innovaties komen tot stand door een voortdurende dialoog met de markt, vertelt Hoen. “We kijken veel rond bij de bedrijven waaraan we machines leveren, proberen op die manier het proces te optimaliseren. Daarbij hanteren we de regel dat iedere machine een terugverdientijd van maximaal twee jaar moet hebben, anders beginnen we er niet aan.” Technieken uit andere sectoren worden gebruikt, zoals ook technieken uit de voedselverwerking door anderen gebruikt wordt. “Wij passen röntgentechnieken toe voor het detecteren van botjes. Andersom wordt de ervaring en kennis die op is gedaan met de cameratechnologie inmiddels ingezet voor het selectie- en beoordelingsproces in de groente-industrie.”

Jan-Willem Breukink
CEO & President INOTEC Group BV

INCOTEC in Enkhuizen is wereldwijd de nummer één zaadverbeteraar. Het bedrijf levert producten en diensten op het gebied van zaadcoating, pillering, zaadver- betering en analytisch onderzoek voor genetische analyse en kwali- teitsinspectie. “Uniek is de door INCOTEC ontwikkelde X-ray machine, die op basis van een röntgenfoto in elk afzonderlijk tomatenzaadje kijkt of het zaadje goed zal ontkiemen. De X-ray machine selecteert nu alleen nog tomatenzaad, maar binnenkort verwachten we de selectie van paprikazaad commercieel toe te kunnen passen. In de toekomst hopen we de machines zo aan te passen dat we nog veel meer zaadsoorten kunnen selecteren. Ook hopen we het selectieproces nog verder te versnellen.”

Duurzame oplossingen

“Onze technologische oplossingen zijn bedoeld om de land/ en tuinbouwproductie te verbeteren en te verduurzamen. We heb- ben een technologie ontwikkeld waarmee we zaden kunnen desinfecteren met hete vochtige lucht, daar komen geen gewasbeschermingsmiddelen aan te pas. Desinfecteren is belangrijk om de zaden te ontdoen van ziektekiemen. Landbouwgrond raakt steeds meer geïfecteerd. De preventieve behandeling voorkomt dat ziektes het veld mee ingaan. We zijn in staat om de zaden gecontroleerd voor te kiemen, zodat deze straks bij de teler sneller en beter opkomen.

We voorzien zaadjes van een coating. Dat noemen we pilleren, zodat het zaad makkelijker en beter te verzaaien is. In de coating kunnen we het zaad stoffen meegeven, waarmee we de groei kunnen stimuleren en het zaadje meer bescherming tegen ziekte bieden. Door specifieke hoogwaardige gewasbeschermingsmiddelen direct op het zaad te plakken, heeft een teler minder van deze middelen nodig. Tevens ontdekken we veel op het gebied van de inhoudstoffen, bijvoorbeeld over de eiwitgehaltes of zetmeelgehaltes van gewassen en hoe we die kunnen verbeteren.”

Nog veel te ontdekken

“Op dit moment wordt slechts twintig tot vijfentwintig procent van de potentie van gewassen benut. Hier valt dus nog genoeg uit te halen. Er is nog veel dat we moeten ontdekken. Onze deskundige medewerkers in Enkhuizen en tien andere vestigingen over de gehele wereld zoeken continu naar nieuwe unieke zaadbehandelingstechnieken, die een efficiënte, meer duurzame teelt mogelijk maken. Meer produceren met minder, daar geven wij echt een antwoord op en dat is hard nodig als we willen voldoen aan de toenemende vraag naar voedsel als gevolg van de sterk stijgende bevolkingsgroei.”