Innovatieve bestralingstechnieken voor betere behandelmethoden

Dat geldt zeker voor brachytherapie, een vorm van radiotherapie. Bij radiotherapie wordt radioactieve straling gebruikt om kankercellen in het lichaam te vernietigen of een tumor te verkleinen. Brachytherapie is een vorm van bestraling die de stralingsbron heel dicht bij de kankercellen zelf brengt. De stralingsdosis is het grootst dicht bij de bron en tumor en wordt snel kleiner op enige afstand daarvan. Daardoor is de schade aan omliggende weefsels en cellen klein. Het is belangrijk de stralingsbron zo precies mogelijk te plaatsen voor een maximaal resultaat. Dat is een uitdaging in het behandelingsproces, omdat de behandelend arts alleen indirect kan zien waar hij/zij behandelt.

Gebruik van MRI scan

Het Universitair Medisch Centrum Utrecht startte in 2008 een onderzoek om dit plaatsen nog preciezer te kunnen uitvoeren. Men onderzocht de mogelijkheden om de bron te plaatsen terwijl de patiënt in een MRI scanner ligt. Dit baanbrekende onderzoek, waarbij onderzoekers samenwerkten met innovatieve bedrijven in deze branche, heeft resultaat gehad. Lange tijd was brachytherapie in een MRI niet mogelijk omdat de metalen katheter waarmee de brachytherapie wordt uitgevoerd niet werkt in de buurt van het magnetisch veld van de scanner. Maar ook daar vonden de partijen een oplossing voor.

Anticiperen op beweging

“Kijken tijdens het behandelen”, noemt hoogleraar radiotherapie Marco van Vulpen van het UMC Utrecht dat. Deze sterk verbeterde vorm van behandelen heeft grote gevolgen voor allerlei kankerbehandelingen. Van Vulpen: “Voor het lokaliseren van tumoren gebruiken we bijvoorbeeld ook echo, röntgen of CT. Die maken echter alleen het verschil tussen bot en niet-bot zichtbaar. Om de locatie van een tumor vast te stellen wil je vooral onderscheid maken in het ‘zachte weefsel’: wat is nog orgaan of spier en waar begint de tumor? Dit is met een MRI scan zichtbaar te maken. Tijdens de behandeling in de MRI kunnen we ook anticiperen op beweging van de tumor, bijvoorbeeld als er bij bestraling van de prostaat een gasbelletje langskomt of wanneer de tumor iets verschuift door het ademen van de patiënt.”

Technologie

In de tunnel van een MRI is geen ruimte voor een radiotherapeut. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een robot die in de MRI-tunnel tussen de benen van de patiënt past. Deze nieuwe methode van behandelen geeft goede resultaten, vooral bij prostaat- en baarmoederhalskanker. Doordat een tumor in bijvoorbeeld de prostaat met deze methode beter zichtbaar is, hoeft wellicht niet de gehele prostaat behandeld te worden. De nieuwe methode biedt ook grotere mogelijkheden om de endeldarm te behouden als deze aangetast is door kanker.

Wereldwijde belangstelling

“De interesse bij patiënten en in de medische wereld is dan ook groot”, aldus Van Vulpen. “De telefoon staat roodgloeiend, deze experimenten zijn erg populair. De hele medische wereld kijkt bovendien mee naar wat er in Utrecht gebeurt. Verschillende buitenlandse instituten willen deze innovatieve manier van brachytherapie overnemen.” Innovatieve verbeteringen van bestaande behandelingen hebben continu de aandacht van zowel onderzoekers als het bedrijfsleven. Dat is goed voor de patiënt, want hoe preciezer hoe beter. Bovendien het kan een besparing op de zorgkosten opleveren als er effectiever behandeld kan worden.